We zijn bij een brainstormsessie voor een goede doelenorganisatie die haar dienstenpakket wil uitbreiden. Mensen vanuit verschillende sectoren zijn uitgenodigd. Die dragen graag hun steentje bij; denken onbezoldigd mee. Juist de diversiteit van mensen vormt een mooi ingrediënt voor een succesvolle brainstormsessie. Immers, daarmee wordt de kans groter om op vernieuwende ideeën te komen. Er hangt een goede sfeer, de koffie is ingeschonken en er staat iets lekkers op tafel.
Na de uitleg van de brainstormvraag gaan we uiteen in subgroepjes. Zonder brainstormbegeleider wordt in deze groepjes gebrainstormd over mogelijke nieuwe diensten voor de organisatie. Marlies, een jonge MKB-ondernemer brengt haar eerste ideeën in. Oscar, een man die ruimschoots zijn sporen heeft verdiend in de goede doelensector kapt haar snel af: ‘oh nee, dat gaat nooit lukken. Dat is zo vaak geprobeerd. Ik heb daar nooit iets succesvols van zien komen’. Marlies probeert het nog een keer, geeft aan waar zij potentiële kansen ziet. Oscar wordt wat feller. Marlies gaat vervolgens haar ideeën verdedigen. Je ziet de creatieve energie uit het groepje verdwijnen.
Wat je hier ziet gebeuren is dat een vrije, creatieve brainstormsessie overgaat in een debat, waarin mensen hun gelijk willen halen. Zowel Marlies als Oscar doen dit ongetwijfeld vanuit de beste intenties. Marlies heeft al eerder nagedacht over nieuwe diensten in deze sector en is enthousiast om dit te delen. Oscar wil de tijd nuttig besteden en de groep behoeden voor paden die ‘toch geen zin hebben’. Ik zie het vaker ontstaan in brainstormsessies, ook zelf ben ik daar niet altijd vrij van. Het is kennelijk heel menselijk om snel in bezwaren te denken. Onze innerlijk stem die aangeeft dat het toch niet zal werken omdat het ‘te duur is’, ‘in het verleden al eens is geprobeerd en mislukt’, ‘de interne organisatie hier nooit achter zal staan’, ‘het idee te vernieuwend is’, ‘het te ver weg staat van de core business van de organisatie’, ga zo maar door. Allemaal beren op de weg die echt vrij en creatief denken in de weg staan.
Als begeleider van een brainstorm is het essentieel in de inleiding goed aandacht te besteden aan dit fenomeen. Je zult moeten benadrukken dat mensen hun bezwaren voor hun houden, of sterker: deelnemers actief uitnodigen om in plaats van een bezwaar te uiten een verbeterde versie van het idee daar tegenover te stellen. Geef mee dat elke gedachte, elk idee door de groep als inspiratie gezien moet worden. Je legt uit dat jullie op een gegeven moment wel degelijk kritisch naar de ingebrachte ideeën zullen kijken. Maar dat het voor het eerste substantiële deel van de tijd nodig is om daadwerkelijk vrij en open te denken, zonder tegenwerking van bezwaren. Kortom, we zien in eerste instantie geen beren op de weg.
Dit artikel verscheen eerder op de website van Intermediair.